Cấu trúc vị từ - tham thể và nghĩa viêu tả của câu

Authors: Nguyễn Văn Hiệp

Nghĩa miêu tả (còn được gọi là nghĩa biểu hiện, nghĩa trình bày, nghĩa kinh nghiệm) phản ánh sự tri nhận và kinh nghiệm của chúng ta về thế giới. Loại nghĩa này được thể hiện thông qua cấu trúc vị từ-tham thể của câu, theo đó mỗi câu nói có một vị từ trung tâm làm cốt lõi và quây quần chung quanh là những tham thể, biểu thị những vai nghĩa nào đó. Có những vai nghĩa mang tính bắt buộc, bị qui định bởi bản chất từ vựng ngữ pháp của vị từ trung tâm, theo cái nghĩa là những vị từ có bản chất từ vựng-ngữ pháp khác nhau sẽ qui định một bộ sậu các vai nghĩa bắt buộc khác nhau. Nhưng cũng có những vai nghĩa mang tính tuỳ nghi, tức không chịu sự qui định bắt buộc như vậy. Trong ngữ pháp của Tesnière, những vai nghĩa bắt buộc sẽ được hiện thực hoá thông qua những ngữ đoạn được gọi là diễn tố (actant), còn những vai nghĩa tuỳ nghi thì được hiện thực hoá thông qua những ngữ đoạn được gọi là chu tố (circonstant). Việc đánh giá một vai nghĩa là bắt buộc hay tuỳ nghi phải đặt trong quan hệ với vị từ trung tâm: một vai nghĩa có thể là tuỳ nghi đối với vị từ này, nhưng lại là bắt buộc đối với một vị từ khác. Chẳng hạn, vai nghĩa Nơi chốn (Location) có thể mang tính tuỳ nghi khi trung tâm là một vị từ hành động (Tôi gặp nó ở Hà Nội) nhưng lại mang tính bắt buộc nếu trung tâm là một vị từ tồn tại (Nó sống ởHà Nội)...

Title:	Cấu trúc vị từ - tham thể và nghĩa viêu tả của câu
Authors:	Nguyễn Văn Hiệp
Keywords:	Cấu trúc vị từ - tham thể
Issue Date:	2006
Publisher:	H. : ĐHQGHN
Series/Report no.:	T.XXII, số 2, 2006;

Description:	tr. 20-31
URI:	http://repository.vnu.edu.vn/handle/VNU_123/58430
Appears in Collections:	Social Sciences and Humanities